14 Mayıs seçimlerinde en çok tartışılan bahislerden biri de seçim güvenliğiydi. Bazı sandıklarda birbirinin yerine oy kullanıldığı iddia edilirken, bazı sandıkların muhalefet tarafından takip edilmediği, bazı sandıklarda ise sayım sırasında aksamalar olduğu açıklandı. Muhalefet partileri çok sayıda sandıkta Yüksek Seçim Kurulu’na (YSK) başvurdu.
CHP Genel Başkan seçiminde 2 bin 269, milletvekilliği seçiminde 4 bin 825 tutarsızlık tespit edildi. Yeşil Sol Parti (YSP), aldığı oyların birçok ilde başka partilere yazıldığını belirterek, “Yüksek Seçim Kurulu’nun (YSK) bu sahtekarlığı düzeltmesi” çağrısında bulundu. Diyarbakır Silvan ve Şanlıurfa Siverek’te MHP’ye gönüllü olarak yazılan YSP oyları iade edildi. Muhalefet seçimi sağlayamadığı için eleştirildi. Türkiye İşçi Partisi (TİP) de 4 milyon 200 bin oy şüpheli olduğunu açıkladı.
Millet İttifakı’nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, Perşembe günü düzenlediği basın toplantısında, her sandıkta beş gözlemci olması gerektiğini vurgulayarak, “Sabah her sandıkta bir değil iki, beş gözlemciye ihtiyacımız var” çağrısında bulundu. 28 Mayıs’taki seçimin. Çok daha fazla kadın ve erkek gözlemciye ihtiyacımız var. Bize oy verenlere sesleniyorum.”
Bu da seçim günü kurulacak 192 bin sandıkta yaklaşık 960 bin gözlemci demek.
Millet İttifakı’nın Çarşamba günü gerçekleştirilen ikinci tur zirvesinde seçim güvenliği için seferberlik kararı çıktı. Millet İttifakı liderlerinin seçim günü sandık başında olacağı belirtildi.
Türkiye’de seçim sürecinde demokratik bir hak olan oy kullanmanın yanı sıra seçim sonrası alınan tedbirler de değerlidir. Özellikle 2014 yılından sonra seçim ve sandık güvenliği korkusu arttı. Seçim ve sandık güvenliği için istekli oluşumlar ortaya çıktı.
Peki, seçim ve sandık güvenlik önlemleri nelerdir?
Gözlemcinin görevi nedir?
Müşavir, sandık kurulu toplantısından itibaren oy verme, sayım, envanter, tasnif ve tutanakların tutulması gibi işlemleri takip eden, sandık kurulunun kanuna uygun olarak görevlerini yerine getirip getirmediğini denetleyen istekli gözlemciyi ifade eder. , şeffaf ve tarafsız bir şekilde ve gerektiğinde itiraz ederek.
Siyasi partiler ve bağımsız adaylar, sandık süreçlerini takip etmek üzere gözlemci gönderebilirler.
Tanık olabilmek için seçime katılan bir siyasi partiden tanık belgesi alınması gerekmektedir. O partiye üye olma zorunluluğu yoktur. Seçim günü gözlemci olarak görev yapabilmek için başvurulan tarafın verdiği tanık görev belgesinin gözlemci ile birlikte olması gerekmektedir.
Gözlemci olabilmek için gönüllü bağımsız platformlar tarafından da faaliyetler yürütülmektedir.
Oy sandığı nasıl oluşur?
Resmi Gazete’de yayımlanan genelgeye göre sandık kurulu, kamu görevlileri arasından seçilen bir başkan, altı asıl ve altı yedek üyeden oluşuyor. Başkan dışındaki sandık kurulu üyeleri, son milletvekilliği seçimlerinde o bölgede en çok oy alan beş partinin bildirdiği isimlerden oluşturulur. Sandık kurulu başkanının göreve başlamaması halinde kurula kamu görevlileri arasından atanan üye, yokluğunda en yaşlı üye başkanlık eder.
Sandık çevresinde düzeni sağlamak sandık kurulu başkanına, bina ve çevresi yapı amiri ile ilgilidir.
Sandıklar kapandıktan sonra oy sayımı ve dökümü başladı.Fotoğraf: Dylan Martinez7REUTERS
Zarfların ve oy pusulalarının mühürlenmesi sandık kurulunun görevleri arasındadır. Zarfların ve pusulaların mühürlendiği tutanak defterine yazılmalıdır.
İmzalı rapor nedir?
Oylama işlemi tamamlandıktan sonra açık olarak sayım ve döküm yapılır. Oy verme yerindeki gözlemciler sayım ve dökümü izleyebilir.
Tutanak doldurulduktan sonra Sandık Başkanı ve Sandık Kurulu Üyeleri tarafından imzalanır ve Sandık Kurulu mührü ile mühürlenir. İmzasız ve mühürsüz tutanaklar geçersiz sayılır. Sandık sonuçları ıslak imzalı tutanak şeklinde tutulur ve ıslak imzalı oylama tutanağı olarak adlandırılır.
Sandıklar tutanağa işlendiğinde, parti temsilcileri ve bağımsız platformlar bu tutanakların birer kopyasını alarak kendi sistemlerine yüklemekte ve vatandaşlar bu sistem üzerinden partilerin hangi sandıkta ne kadar oy aldığını görebilmektedir.
YSK verileri nasıl yüklenir?
Sandık tutanaklarının hazırlanmasından sonra ilçe ve il birleştirme tutanakları siyasi parti temsilcileri huzurunda hazırlanır ve eş zamanlı olarak siyasi partilerle paylaşılır.
YSK, 19 Mayıs Cuma günü Cumhurbaşkanlığı seçimi birinci sınıf kesin sonuçlarını açıkladı. YSK’nın Seçim Bilgi Sistemi (SEÇSİS), seçim sonuçları kesinleşene kadar vatandaşlara kapalı. Seçim sonuçları kesinleştikten sonra tüm sandık sonuçlarına ve ıslak imza tutanaklarına YSK’nın internet sitesinden ulaşılabilecek.
Ancak SEÇSİS’e girilen bu veriler Siyasi Parti Portalı (SIPPORT) üzerinden seçime katılan siyasi partilerle eş zamanlı olarak paylaşılmaktadır. SEÇSİS’te verilerin girilmesi ve birleştirilmesi, ilçe seçim kurullarındaki siyasi parti temsilcilerinin huzurunda gerçekleşir.
İtiraz süreci nasıl işliyor?
Islak imzalı tutanaklarını YSK verileriyle karşılaştıran siyasi partiler, sandıklardaki usulsüzlüklere karşı çok sayıda itirazda bulundu.
Sandık kurullarınca yürütülen işlemlere karşı ilçe ve il seçim kurullarına yapılacak itiraz ve şikayetlerin süresi kanunda ve seçim takviminde gösterilir. Seçim takvimine göre, sandık kurullarının karar ve tutanaklarına karşı sırasıyla ilçe seçimlerine, il seçimlerine ve son olarak YSK’ya itiraz hakkı bulunmaktadır.
Cumhurbaşkanlığı birinci tur seçiminde YSK bugün itirazları görüşüp karara bağlayacak. Milletvekili genel seçimlerinde, (il birleştirme tutanaklarına karşı il seçim kuruluna) YSK’ya itiraz süresi 24 Mayıs Çarşamba günü saat 17.00’ye kadar yapılabilecek.
DW Türkçe’ye VPN ile nasıl erişebilirim?
